آشنایی با ساز سنتور

برای آشنایی با ساز سنتور، سازی است ایرانی که اختراع آن را به ابونصر فارابی نسبت می‌دهند. این ساز از طریق ایران، هم به شرق و هم به غرب راه پیدا نموده‌است. شکل ظاهری ساز، جعبه‌ی ذورنقه‌ای شکل است که ضلع بلند آن در جلو نوازنده قرار می‌گیرد. جنس سنتور تماماً از چوب می‌باشد و بر روی سطح فوقانی آن، دو ردیف خرک چوبی قرار دارد. خرک‌های ردیف راست به کناره‌ی راست نزدیک‌ترند ولی خرک‌های ردیف چپ فاصله دارند.فاصله‌ی بین خرک‌های ردیف چپ تا کناره‌ی چپ را “پشت خرک “ می‌نامند.”سنتور” دارای ۷۲ عدد سیم است که به دسته‌های چهارتایی تقسیم می‌شوند. این دسته‌های چهارتایی از روی یک خرک عبور می‌کنند و هر چهار سیم هم‌ کوک می‌باشند؛ اما هر سیم جداگانه به گوشی‌های معینی که در سطح جانبی راست کار گذاشته شده‌است، متصل می‌گردد.

ساز سنتور دارای یک ساختار منظّم و هندسی می باشد ولی با این حال دارای اجزای گوناگون است که هریک از این اجزا، به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم روی صدای این ساز اثر میگذارد. برای ساخت بدنه ی این ساز معمولاً از چوب درخت گردو استفاده میشود. به صفحه اصلی و رویی ساز سنتور صفحه رِزُنانس گفته میشود.
اجزای تشکیل دهنده ی ساز سنتور عبارتند از بدنه، سیم ها، خَرَک، گوشی ها، سیم گیر، شیطانک، گُل ها و مضراب. این ساز دارای ۷۲ سیم و ۱۸ خَرَک می باشد که از روی هر خَرَک، ۴ سیم عبور کرده و از یک طرف به گوشی ها و از طرفی دیگر، به سیم گیرهای ساز متّصل میشوند و جنس سیم ها معمولاً از نیکل و برنج است.

اجزای ساز سنتور

کلاف
تشکیل دهنده قاب اصلی یا همان چهار چوب سنتور می باشد. این چهارچوب اندازه سنتور را نشان می دهد. کوک سنتور می تواند ابعاد سنتور را مشخص نماید. نرمال ترین نوع کوک همان سل کوک می باشد. در زیر کلاف نیز یک صفحه نسبتاً ضخیم قرار گرفته و این صفحه به جهت بیرون دارای خمیدگی کمی می باشد.

پل
برای آشنایی با ساز سنتور محل قرارگیری پل ها و کاربرد آن ها را بشناسید. این پل ها همان میله های چوبی قرار گرفته درون جعبه سنتور هستند.

خرک
برای اینکه سیم های سنتور بالا نگه داشته شوند و خوب عمل نمایند، نیاز به وجود خرک ها در روی سنتور می باشد. این خرک ها همان ستون های چوبی بر روی سنتور هستند که سیم های سنتور روی آنها قرار گرفته اند.

گوشی سنتور
گوشی سنتور یک پیچ از جنس فلز می باشد که در ناحیه سمت راست کلاف قرار گرفته و سیم سنتور دور آن پیچیده شده است. اگر میزان شل یا سفت بودن سنتور را به کمک این پیچ های فلزی عوض کردید، در واقع کوک سنتور را نیز تغییر داده اید.

سیم های سنتور
به طور کلی دو نوع سیم در سنتور وجود دارد. سیم های سنتور یکی از مهم ترین مباحث در زمینه آشنایی با این ساز می باشد. سیم های زرد تولید کننده صدای بم می باشند و از آلیاژ برنج تولید شده اند.

مضراب سنتور
مضراب های سنتور معمولاً با طولی برابر با 22 سانتی متر شناخته می شوند. این مضراب ها دارای حلقه، سر و ساق می باشند. جنس در نظر گرفته شده برای تولید آن ها می تواند از نوع گردو، ازگیل و … باشد.

نگهداری از سنتور
بسیاری از سازهای ایرانی و غربی به رطوبت شدید حساسیّت دارند و ساز سنتور نیز از این قاعده مستثنی نیست. در نتیجه تا حد امکان سازتان را از رطوبت شدید دور نگه دارید و ساز را همیشه در مکانی با شرایط دمایی معتدل نگهداری کنید.
سلامت ساز را نیز در نظر داشته باشید؛ از سازتان در برابر خط و خَش، شکستگی و تَرَک خوردگی محافظت کنید.
مضراب های ساز نیز مانند خود ساز در معرض رطوبت آسیب میبینند؛ در نتیجه مضراب های سازتان را نیز از رطوبت شدید دور نگه دارید.
پس از تمرین و نواختن، سازتان را به داخل جعبه اش بازگردانید.

برای مشاوره خرید و آموزش ساز سنتور

انواع سنتور:

سنتور سل کوک
سنتور سل کوک رایج ترین نوع سنتور است. دلیل نامگذاری این نوع سنتور کوک خرک سوم (از پایین) است که روی نت سل کوک می شود و بقیه خرک ها نیز متناسب با این خرک کوک می شوند. ابعا و ساختمان سنتور سل کوک جوری ساخته شده که مناسب برای این نوع کوک باشد.

سنتور لا کوک
ابعاد سنتور لاکوک کوچکتر از سنتور سل کوک است و سیم خرک سوم روی نت لا کوک می شود و به همین ترتیب تمام سیم ها یک پرده بالاتر کوک می شوند. ساختمان سنتور لاکوک طوری طراحی شده که قابلیت کوک کردن روی نت لا را داشته باید و نمی توان سنتور سل کوک را روی یک پرد ه بالاتر کوک کرد چون سیم های ساز پاره می شوند. بنابرین هر نوع سنتور برای کوک خاص طراحی شده است. سنتور لا کوک نیز برای نوازندگی و آموزش کاربرد زیادی دارد.

آموزشگاه موسیقی نوای دانش